Fisetyna jest flawonoidem polihydroksylowym występującym w wielu owocach i warzywach. Szczególnie bogate w fisetynę są truskawki. W wielu wcześniej przeprowadzonych badaniach wykazano że fisetyna działa przeciwzapalnie a dokładniej tłumi aktywację makrofagów i produkcję cytokin prozapalnych takich jak: czynnik martwicy nowotworu – alfa (TNF-α), interleukina – 1 beta (IL-1β) i interleukina – 6 (IL-6), poprzez hamowanie aktywacji czynnika transkrypcyjnego kappa-B (NF-κB) m. in. w reumatoidalnym zapaleniu stawów, zapaleniu nerwów, neuropatii cukrzycowej i stanach zapalnych dróg oddechowych.
Jaskra jest przewlekłą chorobą neurodegeneracyjną, która prowadzi do zwężenia pola widzenia i może prowadzić do utraty wzroku. Charakteryzuje się degeneracją i utratą neuronów komórek zwojowych siatkówki i ich aksonów w nerwie wzrokowym. Czynniki ryzyka jaskry to: starzenie się, wady genetyczne, podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe, rozregulowanie zewnętrznych czynników regulujących apoptozę (zaprogramowaną śmierć komórki), upośledzenie transportu w aksonach, niedostatek czynnika wzrostu neuronów, stres oksydacyjny oraz zaburzenia regulacji immunologicznej i stan zapalny. W nieneuronalnych komórki układu nerwowego: komórkach mikrogleju (rezydujących makrofagach) nerwu wzrokowego i astrocytach pacjentów z jaskrą zwiększa się wytwarzanie cytokiny prozapalnej TNF-α. TNF-α jest regulowany w górę również w kilku innych zaburzeniach neurodegeneracyjnych, w tym stwardnieniu rozsianym, chorobie Parkinsona i chorobie Alzheimera. Dodatkowo polimorfizmy genu TNF-α są istotnie związane z częstością występowania jaskry.
W badaniu przeprowadzonym w Japonii i Stanach Zjednoczonych opublikowanym, w grudniu 2006 roku (1), badacze odkryli, że wzrost stężenia TNF-α w siatkówce oka prowadzi do utraty neuronów zwojowych siatkówki poprzez aktywację mikrogleju i śmierć oligodendrocytów, a blokowanie sygnalizacji TNF-α lub stanu zapalnego może być pomocne w leczeniu jaskry.
Czy fisetyna łagodzi stan zapalny i ratuje funkcje siatkówki w jaskrze?
Podczas badań przeprowadzonych w Department of Ophthalmology, People’s Hospital of Rizhao, w Shandong w Chinach, opublikowanych w lutym 2019 roku w Documenta Ophthalmologica (2), naukowcy zbadali czy fisetyna poprawia funkcje wzrokowe u myszy DBA/2J.
Myszy DBA/2J to szczep wsobny (krewniaczy), stosowany w badaniach jako model jaskry dziedzicznej u człowieka. U starzejących się myszy DBA/2J rozwijają się postępujące schorzenia oczu, które dokładnie naśladują ludzką dziedziczną jaskrę. Objawy choroby zaczynają pojawiać się między trzecim a czwartym miesiącem życia. Postępuje się u nich dyspersja pigmentu tęczówki, zanik tęczówki, przywieranie tęczówki do rogówki i wzrasta ciśnienie wewnątrzgałkowe. W wieku 9 miesięcy myszy obojga płci mają podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe, a histopatologia ujawnia utratę komórek zwojowych siatkówki.
Aby sprawdzić działanie fisetyny, czterem grupom myszy DBA/2J od 3 do 5 mc życia serwowano fisetynę w dawkach 5 mg / kg mc, 10 mg / kg mc, 15 mg / kg mc, 20 mg / kg mc i 30 mg/kg mc, a piąta grupa myszy DBA/2J spożywała nośnik bez fisetyny. W Badaniu była również grupa myszy szczepu C57BL/6J, którego osobniki nie zapadają na choroby oczu, i służyła jako szczep kontrolny.
W trakcie badań:
- Oceniano funkcje wzrokowe.
W tym celu mierzono:
-
- ciśnienie wewnątrzgałkowe,
- wzrokowe potencjały wywołane (VEP) – zapisy elektrycznej aktywności kory wzrokowej po stymulacji oka bodźcem świetlnym,
- i analizowano elektroretinogramy (P-ERG) – wykresy pomiaru sygnałów elektrycznych generowanych w siatkówce oka po pobudzeniu fotoreceptorów przy użyciu wzorzystego bodźca o określonej luminancji.
- Liczono neurony zwojowe siatkówki oka.
- Oceniano aktywację mikrogleju.
- Mierzono poziom cytokin prozapalnych : TNF-α, IL-1β i IL-6 i ekspresję ich genów.
- Oceniano aktywację szlaku sygnałowego NF-κB mierząc stężenie białka p-65 i podjednostki inhibitora IκBα w jądrach i w cytoplazmie komórek mikrogleju.
Jakie były wyniki suplementacji fisetyną myszy DBA/2J?
Suplementacja fisetyną w dawkach 10 – 30 mg / kg mc znacznie poprawiła funkcje wzrokowe myszy DBA/2J:
- zwiększała amplitudy VEP tzn. zwiększała aktywność kory wzrokowej
- i podniosła amplitudę P-ERG, czyli poprawiło ostrość widzenia przestrzennego.
Suplementacja fisetyną w dawce 5 – 30 mg / kg mc istotnie zmniejszała ciśnienie wewnątrzgałkowe.
Suplementacja fisetyną w dawce 10 mg / kg mc:
- zwiększyła liczbę komórek zwojowych siatkówki,
- doprowadzała do spadku liczby komórek mikrogleju o ponad 50%,
- zmniejsza poziom ekspresji TNF-α, IL-1β i IL-6 w siatkówce oka
- i skutecznie hamowała aktywację NF-κB poprzez blokowanie translokacji jednego z białek budujących NF-κB, jądrowego białka p-65.
Podsumowując uzyskane wyniki pomiarów, suplementacja fisetyną hamowała aktywację czynnika transkrypcyjnego NF-κB przez co obniżała poziom ekspresji cytokin prozapalnych: TNF-α, IL-1β i IL-6 i nie dopuszczała do aktywacji mikrogleju siatkówki oka u myszy DBA/2J. Obniżony stan zapalny umożliwił przeżycie komórkom zwojowym siatkówki oka. Towarzyszyło temu obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego. Skutkiem powyżej opisanego przeciwzapalnego działania fisetyny była poprawia ostrość widzenia przestrzennego.
Po przeanalizowaniu wyników naukowcy wyciągnęli wniosek, że fisetyna poprawia funkcje wzrokowe u myszy DBA / 2J chorujących na jaskrę poprzez hamowanie aktywacji czynnika transkrypcyjnego NF-κB i hamowanie ekspresji białek prozapalnych.
Autor: Lidia Małczak